KRWIOOBIEG GOSPODARKI

GAZETA POLSKA TYGODNIK – 19.12.2018

System finansowy określa się jako krwiobieg gospodarki. Oznacza to, że prawidłowe funkcjonowanie tego systemu, którego rdzenną część w Polsce stanowi system bankowy, jest koniecznym warunkiem dla niezakłóconej działalności sektora przedsiębiorstw. To stwierdzenie nabiera szczególnej wagi w naszym kraju, gdzie mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) stanowią 99,8 proc. ogółu przedsiębiorstw. Nie pozostaje jednak również bez znaczenia w innych krajach UE, gdzie także udział przedsiębiorstw tej wielkości, tzn. zatrudniających mniej niż 250 osób, wynosi około 99 proc.

Istotność znaczenia tego sektora w Polsce można dodatkowo zobrazować ponad 50-proc. udziałem w tworzeniu PKB (według ostatnich dostępnych danych) oraz faktem zatrudniania 69 proc. pracujących we wszystkich przedsiębiorstwach. W Polsce z uwagi na zaszłości historyczne i wynikający stąd niedorozwój polskiego systemu finansowego, w przeciwieństwie na przykład do USA, finansowanie wspomnianych wyżej podmiotów gospodarczych następuje nadal poprzez system bankowy. Stąd polityka kredytowa, prowadzona poprzez banki, określa w znaczącej mierze kierunki rozwojowe małych i średnich przedsiębiorstw. Z najnowszego raportu „Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa o usługach finansowych” wynika bowiem, że najczęstszą formą finansowania zewnętrznego wśród przedsiębiorstw pozostaje kredyt bankowy. Tą formą finansowania w 2017 roku posiłkowało się 53 proc. średnich firm oraz 43 proc. mikro- i małych przedsiębiorstw. W tym miejscu warto zaznaczyć, że w 2017 roku pula kredytów udzielonych małym i średnim przedsiębiorstwom w Polsce zamknęła się sumą 206,5 mld zł (56 proc. wszystkich kredytów udzielonych przedsiębiorstwom). W stosunku do 2016 roku wartość udzielonych kredytów przedsiębiorcom MSP wzrosła aż o 13 mld zł. Wspomniana sytuacja nie jest oczywiście zaskoczeniem, biorąc pod uwagę politykę pieniężną prowadzoną przez Narodowy Bank Polski (utrzymywanie stóp procentowych na rekordowo niskim i niezmienionym poziomie od 2015 roku). Mimo tego faktu nadal najczęstszym źródłem finansowania działalności bieżącej tego sektora pozostają środki własne (odpowiednio 89 proc. dla średnich firm i 81 proc. dla mikro- i małych). W następnej kolejności badane przedsiębiorstwa zadeklarowały, że korzystają z kredytów w rachunku bieżącym lub sald debetowych (odpowiednio 52 proc. średnich oraz 42 proc. mikro- i małych przedsiębiorstw). Kolejne miejsca przypadły kartom kredytowym, kredytowi inwestycyjnemu, nieodnawialnemu kredytowi obrotowemu i pożyczce bankowej. Polski sektor MSP czerpie jednak nie tylko profity dzięki instytucjom krajowym. Zdaniem przedsiębiorców również wykorzystanie środków funduszy UE umożliwiło im poszerzenie skali działalności firmy i znacząco przyczyniło się do poprawy wyników finansowych.

Z jednej strony napawa optymizmem informacja, że oprócz wspomnianych powyżej instrumentów finansowych podmioty korzystają także często z leasingu, którym finansują maszyny do produkcji oraz flotę transportową. Pozytywnie nastraja również fakt, że coraz częściej wybieraną formą finansowania staje się faktoring, dzięki czemu poprawia się płynność finansowa przedsiębiorstw. Wzrost znaczenia obu tych form finansowania wydaje się wskazywać, że polscy przedsiębiorcy odchodzą powoli od tradycyjnego źródła finansowania, czyli kredytu.

Z drugiej strony, jak wspomniano powyżej, problemem pozostaje niedorozwój w finansowaniu MSP przez pozostałą część systemu finansowego, tzn. rynek kapitałowy. Brak wiedzy wśród przedsiębiorców o możliwości emisji akcji lub obligacji w celu finansowania działalności inwestycyjnej lub zwykłe przyzwyczajenie do tradycyjnego instrumentu finansowego w postaci kredytu sprawiają, że ciągle jeszcze obecność przedstawicieli sektora MSP na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie pozostawia wiele do życzenia. Podobna sytuacja prezentuje się w zakresie finansowania MSP przez fundusze venture capital, które podobnie jak emisja akcji znajdują się na końcu w rankingu najczęstszych form finansowania małych i średnich przedsiębiorców. Oferta tych funduszy dla MSP jest nadal zbyt mała. Sprawia to, że przedsiębiorców, ze względu na mało konkurencyjną ofertę, nie stać na takie finansowanie. Ponadto nadal niski poziom wiedzy na temat tego źródła finansowania przyczynia się do jego małej popularności. Wydaje się, że w zakresie finansowania MSP przez fundusze private equity Polska powinna brać przykład z innych krajów UE, chociażby od naszych zachodnich sąsiadów, gdzie taka forma finansowania jest bardzo rozpowszechniona.

Dobrym prognostykiem na przyszłość w kwestii funduszy venture capital jest działalność PFR Ventures. Jest to tzw. fundusz funduszy stworzony przez Polski Fundusz Rozwoju z myślą o innowacyjnych małych i średnich firmach na różnych etapach rozwoju. Dość powiedzieć, że w tym roku podpisał on umowy z siedmioma nowymi funduszami typu venture capital, które mają inwestować w przedsięwzięcia na wczesnym etapie rozwoju oraz w fazie rozwoju technologicznego.